Ο Ρόλος της Ηγεσίας στη Λήψη Αποφάσεων: Προσωπικές Σκέψεις και Εμπειρίες

Ο Ρόλος της Ηγεσίας στη Λήψη Αποφάσεων: Προσωπικές Σκέψεις και Εμπειρίες

 [Εργασία στα πλαίσια του Προγράμματος «Ηγεσία και Λήψη Αποφάσεων» (MNGMT102) Coordinator ΚΕΔΙΒΙΜ ΠΠ] 

Παναγιώτης Γ. Λεντάρης

Εισαγωγή

Η Ηγεσία και η Λήψη Αποφάσεων είναι δύο έννοιες που έχω συναντήσει πολλές φορές, όχι μόνο μέσα από βιβλία ή σεμιναριακές θεωρήσεις, αλλά κυρίως στην πράξη, μέσα στην καθημερινότητα της εργασιακής μου πορείας. Με τα χρόνια κατάλαβα ότι, είτε πρόκειται για μια μικρή ομάδα ανθρώπων είτε για έναν ολόκληρο οργανισμό, ο τρόπος που ο ηγέτης παίρνει αποφάσεις μπορεί να καθορίσει σε τεράστιο βαθμό το αν μια προσπάθεια θα οδηγηθεί στην επιτυχία ή θα καταλήξει σε αποτυχία.

Προσωπικά, έχω βρεθεί αρκετές φορές στη θέση όπου οι αποφάσεις που έπρεπε να ληφθούν ήταν δύσκολες, με αβέβαιες συνέπειες. Αυτό με έμαθε ότι η ηγεσία δεν είναι απλώς θέμα τυπικής εξουσίας, αλλά βαθιά ανθρώπινη υπόθεση: χρειάζεται όραμα, ακεραιότητα, θάρρος, αλλά και κατανόηση. Στην εργασία αυτή μοιράζομαι τη δική μου ματιά πάνω στο πώς συνδέονται τα ηγετικά χαρακτηριστικά, τα μοντέλα επιρροής, οι στρατηγικές και -πάνω απ’ όλα- οι κοινωνικές δεξιότητες με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Ηγετικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές

Στην εμπειρία μου, είδα ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι εμπιστεύονται περισσότερο έναν ηγέτη που δεν περιορίζεται στο να δίνει εντολές από απόσταση, αλλά ξέρει να εμπνέει και να δείχνει με το ίδιο του το παράδειγμα τον δρόμο. Μου έχει τύχει να δουλέψω με προϊσταμένους που έμεναν κλεισμένοι στο γραφείο τους και απλώς μοίραζαν οδηγίες· εκεί η ομάδα λειτουργούσε μηχανικά, χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Αντίθετα, οι ηγέτες που έμπαιναν «στη μάχη» μαζί μας, που μοιράζονταν τις δυσκολίες και μας ενθάρρυναν με τη στάση τους, ήταν εκείνοι που πραγματικά μας ενέπνεαν.

Για μένα, τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά είναι:

• Όραμα: Ένας καλός ηγέτης δεν αφήνει τις αποφάσεις στην τύχη -δείχνει έναν δρόμο και δίνει νόημα ακόμα και στις μικρές κινήσεις.

• Ακεραιότητα: Έχω ζήσει την απογοήτευση όταν λόγια και πράξεις δεν ταίριαζαν. Όταν όμως ο ηγέτης είναι συνεπής, κερδίζει σεβασμό χωρίς να χρειάζεται να τον απαιτεί.

• Αποφασιστικότητα: Έχω βρεθεί σε συναντήσεις όπου όλοι διστάζαμε. Εκεί που ο χρόνος πιέζει, η αναβλητικότητα μπορεί να κοστίσει περισσότερο από ένα πιθανό λάθος. Ένας ηγέτης που λέει «προχωράμε έτσι» δίνει στην ομάδα κατεύθυνση και σιγουριά.

• Ενσυναίσθηση: Πίσω από κάθε αριθμό, πίσω από κάθε στρατηγικό σχέδιο, υπάρχουν άνθρωποι. Όταν ένας ηγέτης ακούει και κατανοεί τις ανάγκες τους, ακόμα και δύσκολες αποφάσεις γίνονται πιο αποδεκτές.

Επίσης, με έχει εντυπωσιάσει πόσο δύναμη έχει η παραδοχή λάθους. Σε ηγέτες που θαυμάζω, είδα ότι δεν δίσταζαν να πουν «έκανα λάθος» ή «δεν το είχα σκεφτεί έτσι». Αυτό όχι μόνο τους έκανε πιο ανθρώπινους, αλλά μας έδινε κι εμάς το θάρρος να εκφραζόμαστε ανοιχτά. Έτσι, η λήψη αποφάσεων γινόταν πιο συλλογική, με περισσότερη εμπιστοσύνη.

Μοντέλα επιρροής

Κάθε ηγέτης έχει τον δικό του τρόπο να επηρεάζει την ομάδα του. Προσωπικά, είχα την τύχη να δουλέψω κάτω από διαφορετικά στυλ ηγεσίας, και η διαφορά ήταν τεράστια.

• Υπήρχαν ηγέτες που στηρίζονταν στην ανταμοιβή και την τιμωρία. «Αν πιάσουμε τον στόχο, υπάρχει μπόνους- αν όχι, υπάρχουν συνέπειες». Αυτό λειτουργούσε σε πρακτικό επίπεδο, αλλά ήταν σαν να οδηγούσαμε με το φρένο και το γκάζι ταυτόχρονα. Δεν δημιουργούσε αφοσίωση.

• Άλλοι ηγέτες, πιο μετασχηματιστικοί, μας έκαναν να νιώθουμε ότι δουλεύουμε για κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας. Δεν ήταν το μπόνους που μας κινούσε, αλλά η αίσθηση ότι η δουλειά μας είχε αξία.

• Έχω ζήσει και πιο συμμετοχικές εμπειρίες. Όταν η απόφαση έβγαινε μέσα από συζήτηση, όταν όλοι νιώθαμε μέρος της διαδικασίας, τότε η δέσμευση αυξανόταν κατακόρυφα. Δεν ένιωθες ότι «εκτελείς», αλλά ότι συμβάλλεις. 

Με τον καιρό κατέληξα ότι ο ιδανικός ηγέτης είναι εκείνος που ξέρει να προσαρμόζει το στυλ του. Δεν υπάρχει ένα και μοναδικό «σωστό». Σε κάποιες στιγμές χρειάζεται αποφασιστικότητα από πάνω προς τα κάτω, άλλες φορές συνεργασία και διάλογος. Η ευελιξία είναι το κλειδί.

Στρατηγικές και πολιτικές στη λήψη αποφάσεων

Η λήψη αποφάσεων είναι ίσως η πιο δύσκολη και κρίσιμη ευθύνη ενός ηγέτη. Έχω ζήσει καταστάσεις όπου οι αποφάσεις πάρθηκαν βιαστικά και δημιούργησαν προβλήματα που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί με λίγη περισσότερη σκέψη. Έχω δει όμως και το αντίθετο: τόση αναβλητικότητα που χάθηκε η ευκαιρία. Η τέχνη του ηγέτη είναι να βρίσκει τη χρυσή τομή.

Μερικές στρατηγικές που θεωρώ ουσιαστικές:

• Συλλογή δεδομένων: Μια απόφαση χωρίς επαρκή πληροφόρηση μοιάζει με πλοίο χωρίς πυξίδα.

• Σενάρια και εναλλακτικές: Έμαθα να σκέφτομαι «τι θα κάνουμε αν αυτό δεν πάει όπως το περιμένουμε;». Το plan B δίνει ηρεμία και ασφάλεια.

• Διαχείριση συγκρούσεων: Διαφορετικές απόψεις είναι αναπόφευκτες. Όταν όμως ο ηγέτης τις μετατρέπει σε δημιουργικό διάλογο, οι αποφάσεις γίνονται πιο ισχυρές.

• Στρατηγική επικοινωνία: Ακόμα και η καλύτερη απόφαση, αν δεν παρουσιαστεί σωστά, μπορεί να παρεξηγηθεί. Έχω δει εξαιρετικά σχέδια να αποτυγχάνουν επειδή δεν εξηγήθηκαν καθαρά.

Προσωπικά, δίνω μεγάλη αξία στη διαφάνεια. Όταν εξηγώ «πήρα αυτή την απόφαση για αυτούς τους λόγους», οι άλλοι μπορεί να μη συμφωνούν, αλλά τουλάχιστον καταλαβαίνουν. Και συχνά αυτό αρκεί για να στηρίξουν την πορεία.

Η σημασία των κοινωνικών δεξιοτήτων

Αν κάτι έμαθα με τα χρόνια, είναι ότι οι λεγόμενες «μαλακές δεξιότητες» είναι ίσως το πιο σκληρό όπλο ενός ηγέτη. Δεν αρκεί να έχεις γνώσεις, να ξέρεις στρατηγικές ή να κρατάς στα χέρια σου όλα τα δεδομένα. Αν δεν ξέρεις να επικοινωνείς, να συνεργάζεσαι και να εμπνέεις εμπιστοσύνη, η καλύτερη απόφαση μένει κενό γράμμα.

Οι κοινωνικές δεξιότητες που θεωρώ πιο σημαντικές είναι:

• Ενσυναίσθηση: Κατανοώντας τι περνάει ο άλλος, παίρνεις αποφάσεις που σέβονται τον άνθρωπο πίσω από τον εργαζόμενο.

• Συναισθηματική νοημοσύνη: Έχω δει πώς μια έντονη αντίδραση σε λάθος στιγμή μπορεί να διαλύσει την ψυχολογία της ομάδας. Ο έλεγχος των συναισθημάτων είναι καθοριστικός.

• Διαπραγμάτευση: Συχνά η λύση δεν είναι στο «άσπρο ή μαύρο», αλλά στη μέση. Ένας ηγέτης που ξέρει να βρίσκει συμβιβασμούς πετυχαίνει πολύ περισσότερα.

• Καθαρή επικοινωνία: Στην πράξη, τα πιο σύνθετα σχέδια αποτυγχάνουν αν δεν παρουσιαστούν με απλά λόγια. Έμαθα να αποφεύγω περίπλοκες εκφράσεις και να εξηγώ «απλά και καθαρά».

Έχω διαπιστώσει επίσης ότι αυτές οι δεξιότητες καλλιεργούνται. Δεν είναι μόνο θέμα ταλέντου. Με εξάσκηση, αυτοπαρατήρηση και διάθεση να ακούς feedback, μπορείς να βελτιώνεσαι συνεχώς.

Συμπεράσματα

Για μένα, η Ηγεσία και η Λήψη Αποφάσεων είναι έννοιες αλληλένδετες. Ο τρόπος που παίρνεις αποφάσεις δείχνει στην πράξη αν είσαι πραγματικός ηγέτης. Ένας ηγέτης που εμπνέει εμπιστοσύνη, που ακούει, που προσαρμόζεται στις συνθήκες και που δεν φοβάται να αναλάβει την ευθύνη, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να δει τις αποφάσεις του να υλοποιούνται με επιτυχία.

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ο «τέλειος ηγέτης». Υπάρχει όμως ο ηγέτης που μαθαίνει συνεχώς, που βελτιώνεται και που ψάχνει την ισορροπία ανάμεσα στη στρατηγική σκέψη και στην ανθρώπινη πλευρά. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το πραγματικό κλειδί για αποτελεσματική ηγεσία στη λήψη αποφάσεων.

Κοιτάζοντας πίσω, βλέπω ότι οι στιγμές που ένιωσα πραγματικά ηγέτης δεν ήταν όταν όλα πήγαιναν καλά, αλλά όταν έπρεπε να πάρω δύσκολες αποφάσεις μέσα στην αβεβαιότητα. Εκεί δοκιμάζεται η αντοχή, η πίστη στις αξίες σου και η ικανότητα να εμπνέεις τους άλλους. Και ίσως εκεί βρίσκεται η ουσία: να μπορείς να πάρεις αποφάσεις που δεν υπηρετούν μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω σου.-

#Ηγεσία #ΛήψηΑποφάσεων #ΑνάπτυξηΗγεσίας #ΣυναισθηματικήΝοημοσύνη #ΣτρατηγικήΣκέψη #ΗγετικέςΔεξιότητες #ΜετασχηματιστικήΗγεσία #ΕνσυναίσθησηΣτηνΗγεσία #ΤαξίδιΗγεσίας #Διοίκηση #ΠροσωπικήΑνάπτυξη #ΑνθρώπινηΗγεσία #ΈμπνευσηΟμάδας #ΓνήσιαΗγεσία #ΣτοχασμόςΗγεσίας